سلام عبارت (و رضوان من الله اکبر) که در قرآن آمده به چه معنی است؟ با تشکر از زحمات شما

با عرض سلام خدمت برادر گرامی! قبل از بیان تفسیر آیه بهتر است بگویم بالاترین حالت و درجه مومن رضایت خداوند از مومن است: رضی الله عنهم و رضوا عنه........... همان حالتی که بزرگترین عاشق یان عالم یعنی مولا حسین بن علی علیه السلام در لحظات آخر خود داشتند: الهی رضی بقضائک صبرا علی بلائک لا معبود سواک. و اما تفسیرآیه: «وعد الله المؤمنين و المؤمنات جنات تجري من تحتها الانهار ...» كلمه « عدن» مصدر و به معناي اقامت و استوار است ، مثلا گفته مي‏شود« فلان عدن بالمكان» معنايش اين است كه فلاني در فلانجا ماندگار شد ، و« معدن» را به اين جهت معدن مي‏گويند كه جواهر و فلزات در آن قطعه از زمين مستقر گشته است .و بنابراين ، معناي «جنات عدن» بهشتهاي ماندني و از بين نرفتني خواهد بود . رضوان خدا، حقيقت رستگاري است و حتي در بهشت رضاي خدا نباشد بهشت هم عذاب خواهد بود و معناي جمله « و رضوان من الله اكبر» بطوري كه سياق آن را افاده مي‏كند اين است كه خوشنودي خدا از ايشان از همه اين حرفها بزرگتر و ارزنده‏تر است .و اگر رضوان را نكره آورد براي اشاره به اين معنا است كه معرفت انسان نمي‏تواند آن را و حدود آن را درك كند ، چون رضوان خدا محدود و مقدر نيست تا وهم بشر بدان دست يابد ، و شايد براي فهماندن اين نكته بوده كه كمترين رضوان خدا هر چه هم كم باشد از اين بهشت‏ها بزرگتر است ، البته نه از اين جهت كه اين بهشت‏ها نتيجه رضوان او و ترشحي از رضاي اوست - هر چند اين ترشح در واقع صحيح است - بلكه از اين جهت كه حقيقت عبوديت كه قرآن كريم بشر را بدان دعوت مي‏كند عبوديتي است كه بخاطر محبت به خدا انجام شود ، نه بخاطر طمعي كه به بهشتش و يا ترسي كه از آتشش داريم ، و بزرگترين سعادت و رستگاري براي يك نفر عاشق و دوستدار اين است كه رضايت معشوق خود را جلب كند ، بدون اينكه در صدد ارضاء نفس خويش بوده باشد . و شايد به منظور اشاره به اين نكته است كه آيه را به جمله« ذلك هو الفوز العظيم» ختم نموده و اين جمله دلالت بر معناي حصر دارد و چنين افاده مي‏كند كه اين رضوان حقيقت هر فوز و رستگاري بزرگي است ، حتي رستگاري بزرگي هم كه با رسيدن به جنت خلد دست مي‏دهد حقيقتش همان رضوان است ، زيرا اگر در بهشت حقيقت رضاي خدا نباشد همان بهشت هم عذاب خواهد بود ، نه نعمت . بحث روايتي رواياتي در مورد خشنودي و رضاي الهي در ذيل جمله« و رضوان من الله اكبر» و در تفسير عياشي از ثوير از علي بن الحسين (عليهماالسلام) روايت شده كه فرمود : وقتي اهل بهشت وارد بهشت شده و ولي خدا به جنات و قصرهاي خود درآيد و هر مؤمني بر اريكه ( تخت ) خود تكيه زند ، خدمت‏گزارانش به دورش حلقه مي‏زنند ، و شاخه‏هاي پر ميوه ، خود را به طرفش خم مي‏كنند و در پيرامونش چشمه‏سارها جوشيدن مي‏گيرد و از چشم اندازش نهرها به جريان مي‏افتد و برايش بساطها گسترده مي‏گردد و پشتي‏ها برايش مي‏گذارند و هر چه را كه بخواهد و اشتها كند قبل از آنكه به زبان آورد خدامش برايش حاضر مي‏سازند و برايش حور العين از جنان بيرون مي‏آيند و بندگان خدا آنچه كه خدا بخواهد در اين حالت و در اين تنعم بسر مي‏برند .تا آنكه پروردگار جبار براي آنان تجلي نموده مي‏فرمايد : اي اولياء و اي اهل طاعت من ! و اي ساكنان بهشت من كه در جوار من منزل گرفته‏ايد ! ميل داريد به شما از كرامتي بالاتر از آنچه داريد خبر دهم ؟ عرض مي‏كنند : پروردگارا آن چيست كه از اين بهشت كه هر چه بخواهيم در آن مي‏يابيم بهتر و بالاتر است ؟ . بار ديگر همان پرسش تكرار مي‏شود و عرض مي‏كنند : پروردگارا ، بله ، آن كدام خير مي‏باشد كه بهتر از اين بهشت است ؟ خداي تعالي فرمايد : رضايت من از شما و دوستي من نسبت به شما است كه از آن لذت‏ها و نعمت‏ها كه در آنيد بهتر است .بعرض مي‏رسانند : آري ، پروردگار ما ! رضايت تو از ما ، و محبت تو ، به ما ، بهتر و گواراتر است . آنگاه علي بن الحسين (عليهماالسلام) اين آيه را تلاوت فرمود :« وعد الله المؤمنين و المؤمنات جنات تجري من تحتها الانهار خالدين فيها و مساكن طيبة في جنات عدن و رضوان من الله اكبر ذلك هو الفوز العظيم» . و در الدر المنثور است كه ابن مردويه از جابر روايت كرده كه گفت رسول خدا (صلي‏الله‏عليه‏وآله‏وسلّم) فرمود : وقتي اهل بهشت به بهشت درمي‏آيند خداي تعالي مي‏فرمايد : آيا بيش از اين ، چيز ديگري مي‏خواهيد تا برايتان آماده سازم ؟ عرض مي‏كنند : پروردگارا مگر چيز ديگري هم مانده كه در اينجا فراهم نشده باشد ؟ مي‏فرمايد : آري ( بالاتر از همه اين نعمتها ) رضاي من است كه تا ابد بر شما خشم نمي‏گيرم . مؤلف : اين معنا در روايات بسياري از طريق شيعه و سني وارد شده است . در جامع الجوامع از ابي درداء از رسول خدا (صلي‏الله‏عليه‏وآله‏وسلّم) نقل كرده كه فرمود : عدن خانه خدا است كه هيچ چشمي آن را نديده و صورتش به قلب هيچ بشري خطور نكرده و غير از سه طائفه كسي را در آن راه نيست : انبياء ، صديقين و شهداءخداي تعالي فرموده : خوشا بحال كسي كه بدرون تو درآيد . مؤلف : عموميت بهشت كه روايت آن را مي‏رسانيد منافاتي با اختصاص آن براي سه طائفه ندارد ، زيرا از آيه« و الذين آمنوا بالله و رسله اولئك هم الصديقون و الشهداء عند ربهم - كساني كه ايمان آوردند به خدا و فرستادگانش ، ايشانند همان صديقين و شهداء نزد پروردگارشان» استفاده مي‏شود كه خداي سبحان عموم مؤمنين را به شهدا و صديقين ملحق مي‏كند. موفق و مؤید و پیروز باشید.